Đồng hồ phi công - Vì sao các phi công không bao giờ đeo đồng hồ thường?

Đồng hồ phi công là gì?

Đồng hồ phi công, tiếng anh là pilot watch, là dòng đồng hồ được thiết kế và chế tạo để đáp ứng yêu cầu của môi trường hàng không. Các tiêu chí cơ bản bao gồm: mặt số lớn, cọc số dễ nhìn, kim và vạch giờ phủ dạ quang, núm chỉnh kích thước lớn để dễ thao tác khi đeo găng, khả năng chống nhiễu từ và chịu được sự thay đổi áp suất. Một số mẫu còn tích hợp thang đo hoặc chức năng GMT, chronograph phục vụ việc tính toán thời gian và múi giờ trong chuyến bay.

Khác với đồng hồ lặn có tiêu chuẩn ISO 6425, đồng hồ phi công không có một bộ tiêu chuẩn quốc tế duy nhất. Tuy nhiên tại Đức đã xuất hiện chuẩn TeStaF (2012) và sau đó là DIN 8330 dành riêng cho đồng hồ phi công, quy định cụ thể về khả năng vận hành trong điều kiện bay.

Đồng hồ phi công là trợ thủ đắc lực trên không

Nguồn gốc và lịch sử của đồng hồ phi công

Đồng hồ phi công có lịch sử phát triển bắt đầu từ năm 1904 với mẫu Cartier Santos-Dumont dành cho nhà tiên phong hàng không vĩ đại Alberto Santos-Dumont. Đây được coi là một trong những chiếc đồng hồ đeo tay đầu tiên được sản xuất với mục đích hỗ trợ phi công xem giờ thuận tiện hơn so với đồng hồ bỏ túi.

Trong thập niên 1930-1940, nhu cầu quân sự đã định hình thiết kế của dòng B-Uhr (Beobachtungs-Uhren) của Đức với hai biến thể chính:

•  Đồng hồ Type A, hay còn gọi là Type A flieger, là một loại đồng hồ phi công được thiết kế theo tiêu chuẩn của Luftwaffe (Không quân Đức) trong Thế chiến II. Đặc điểm nổi bật của đồng hồ Type A là mặt số bố cục đơn giản, dễ đọc với các các cọc số Ả Rập cỡ lớn từ 1 đến 11 và tam giác ở 12 giờ thay vì số.
•  Đồng hồ Type B, hay còn gọi là B-Uhr, là loại đồng hồ được thiết kế đặc biệt cho các phi công trong Thế chiến II. Đồng hồ phi công type B nổi bật với mặt số lớn - thường là 55mm, hiển thị vòng phút lớn (5-55) đặt ở vòng ngoài, vòng giờ (1-12) thu nhỏ ở phía trong. Đồng hồ có độ chính xác đạt chuẩn chronometer và khả năng chống từ trường mạnh trong buồng lái.

Đồng hồ phi công có khả năng vận hành trong môi trường khắc nghiệt

Những thiết kế này đảm bảo phi công có thể quan sát thông tin nhanh chóng và chính xác ngay cả khi đang điều khiển máy bay. Ở Mỹ và Thụy Sĩ, các mẫu như Gallet Flying Officer (1938) xuất hiện, tích hợp chức năng chronograph và vòng bezel hiển thị các thành phố để theo dõi múi giờ toàn cầu. Đây là tiền đề cho các tính năng GMT và world time trong đồng hồ phi công hiện đại.

Ngày nay, nhiều thương hiệu vẫn sản xuất các mẫu Flieger dựa trên bố cục Type A hoặc Type B, giữ nguyên triết lý hiển thị rõ ràng và khả năng vận hành trong môi trường khắc nghiệt.

Những tính năng đặc trưng

Khả năng đọc

Khả năng đọc rõ ràng là tiêu chí cốt lõi trong thiết kế đồng hồ phi công. Trong môi trường buồng lái, phi công cần xác định thời gian một cách nhanh chóng và chính xác, ngay cả khi đang tập trung xử lý các thông số bay khác. Vì vậy, hầu hết đồng hồ phi công đều có:

• Mặt số tối và cọc số sáng: để tạo độ tương phản cao, giúp mắt nhận diện tức thì.
• Cọc số kích thước lớn, thường là số Arab dễ phân biệt, bố trí đều đặn quanh mặt số.
• Kim giờ và kim phút bản to phủ vật liệu phát quang (như Super-LumiNova hoặc tương đương) giúp đọc rõ trong điều kiện thiếu sáng, ví dụ bay đêm hoặc khi buồng lái giảm độ sáng để điều chỉnh tầm nhìn.
• Tam giác ở vị trí 12 giờ: đây là chi tiết đặc trưng từ thời B-Uhr giúp phi công nhanh chóng định hướng mặt số, tránh nhầm lẫn khi nhìn lướt.

Ngoài ra, nhiều mẫu đồng hồ hiện đại còn tối ưu hình dạng kim (ví dụ: kim giờ và kim phút có hình dạng hoặc chiều dài khác nhau rõ rệt) để giảm nguy cơ đọc sai thời gian khi chỉ quan sát trong tích tắc.

Đồng hồ phi công cho phép khả năng đọc trong bóng tối dễ dàng

Chống nhiễu từ 

Buồng lái máy bay, đặc biệt là máy bay quân sự hoặc máy bay đời cũ, là môi trường có từ trường cao do sự hiện diện của nhiều thiết bị điện tử và hệ thống điện công suất lớn. Từ trường có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các bộ phận thép trong bộ máy cơ học, đặc biệt là dây tóc của bánh xe cân bằng, gây sai lệch thời gian hoặc khiến đồng hồ ngừng chạy. Do đó, khả năng chống từ trường là một yêu cầu quan trọng đối với đồng hồ phi công.

Do đó, đồng hồ phi công truyền thống thường trang bị lồng sắt mềm (soft iron cage) để bao bọc toàn bộ bộ máy, mặt số và nắp đáy. Lồng sắt mềm hoạt động theo nguyên lý dẫn hướng từ trường: thay vì để từ trường đi qua và tác động vào bộ máy, nó dẫn dòng từ quanh bộ máy rồi phân tán ra ngoài, nhờ vậy giảm thiểu tác động lên các chi tiết nhạy cảm.

Các mẫu đồng hồ phi công hiện đại ngoài lồng sắt mềm còn sử dụng vật liệu kháng từ như silicon hoặc hợp kim đặc biệt cho dây tóc và bánh xe cân bằng, giúp tăng khả năng chống từ mà không làm tăng độ dày đồng hồ. Một số thương hiệu đã thử nghiệm và chứng nhận khả năng chống từ lên tới hàng nghìn gauss, đảm bảo đồng hồ vận hành ổn định ngay cả trong môi trường từ trường mạnh.

Đo thời gian bay

Trong hàng không, việc đo chính xác các khoảng thời gian là rất quan trọng, vì sai lệch dù chỉ vài giây mỗi ngày cũng có thể dẫn đến những tính toán sai lầm trong điều hướng hoặc thời gian bay. Vì vậy, đồng hồ phi công thường được trang bị các tính năng đo thời gian chuyên biệt, đó là: 

Chronograph: cho phép phi công ghi lại từng giai đoạn bay một cách chính xác. Kim chronograph và các thang đo được thiết kế dễ quan sát, giúp thao tác nhanh.

Flyback chronograph: là biến thể nâng cao, cho phép dừng, reset và khởi động lại bộ đếm chỉ bằng một lần nhấn nút. Tính năng này đặc biệt hữu ích khi phi công cần ghi lại liên tiếp nhiều khoảng thời gian mà không mất thời gian thao tác nhiều bước.

GMT hoặc múi giờ kép: hỗ trợ theo dõi đồng thời giờ địa phương và giờ chuẩn UTC (giờ hàng không quốc tế), thuận tiện cho các chuyến bay quốc tế hoặc điều phối lịch trình.

Bezel/thước tính (slide rule): là công cụ tính toán cơ học giúp ước tính tốc độ, thời gian và quãng đường hoặc tính toán tiêu hao nhiên liệu. Dù ngày nay phần lớn các phép tính này được thực hiện bởi thiết bị điện tử, bezel/thước tính vẫn được duy trì như một công cụ dự phòng và là yếu tố nhận diện của nhiều mẫu đồng hồ phi công.

Nhờ các tính năng này, đồng hồ phi công không chỉ là một thiết bị đo thời gian thông thường, mà còn đóng vai trò như một công cụ hỗ trợ điều hướng và quản lý chuyến bay trong những tình huống đòi hỏi độ chính xác cao.

Chức năng chronograph cho phép ghi lại từng giai đoạn bay một cách chính xác

So sánh đồng hồ phi công và đồng hồ quân đội

Mặc dù cùng thuộc nhóm đồng hồ đặc thù và đều được chế tạo để hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt, đồng hồ phi công và đồng hồ quân đội được tối ưu theo hai định hướng hoàn toàn khác nhau. Sự khác biệt xuất phát từ môi trường sử dụng, yêu cầu nhiệm vụ và ưu tiên thiết kế.

Gợi ý 5 mẫu đồng hồ phi công đáng mua nhất 2025

Longines Spirit Zulu Time L3.812.4.63.2

Được trang bị bộ máy automatic đạt chuẩn COSC với trữ cót 72 giờ, đồng hồ phi công L3.812.4.63.2 nổi bật nhờ tính năng GMT tiện lợi cho người di chuyển qua nhiều múi giờ. Lấy cảm hứng từ những chiếc đồng hồ hàng không huyền thoại của Longines thập niên 1920 và 1930, L3.812.4.63.2 sở hữu vẻ đẹp cổ điển pha lẫn nét hiện đại, mang đến cho bạn phong cách tự tin và cuốn hút trong mọi hoàn cảnh. Mặt số đen tuyền với các cọc số và kim phủ dạ quang Super-LumiNova® dễ đọc trong điều kiện thiếu sáng. Longines Spirit Zulu Time L3.812.4.63.2 không chỉ là một chiếc đồng hồ, mà còn là một tuyên ngôn về phong cách và đẳng cấp của người sở hữu.

L3.812.4.63.2 sở hữu vẻ đẹp cổ điển pha lẫn nét hiện đại

Alpina Startimer Pilot Chronograph AL-725GR4S6

Mang thiết kế đặc trưng của một chiếc đồng hồ pilot truyền thống, Alpina AL-725GR4S6 sở hữu vẻ ngoài mạnh mẽ với mặt số kích thước lớn 44mm, bộ kim và cọc số to bản phủ dạ quang Super-LumiNova dễ đọc. Alpina cũng sử dụng bộ máy tự chế tác AL-725 nổi danh của hãng cho sản phẩm với tần số dao động tiêu chuẩn 28,880, năng lượng dữ trữ 46 giờ và số chân kính 25. Chiếc đồng hồ phi công này được trang bị dây da nâu cổ điển, giúp AL-725GR4S6 trở thành món đáng tiền để đầu tư của một tay chơi hoài niệm.

 thực sự là một món đáng tiền để đầu tư khi là sự kết hợp tuyệt vời của tính chính xác, sự tín cẩn và bền vững.

Alpina Startimer Pilot Chronograph Alpina AL-725GR4S6 sở hữu vẻ ngoài mạnh mẽ

Certina DS Pilot C024.617.16.042.00

Mang công nghệ DS (Double Security) đặc trưng của Certina, C024.617.16.042.00 có độ bền và khả năng chống nước 100m vượt trội. Máy quartz đảm bảo độ chính xác cao, mặt số rõ ràng cùng tính năng chronograph hỗ trợ đo thời gian linh hoạt. Với tông màu xanh dương đậm hiện đại cùng thiết kế lịch lãm và nam tính, chiếc đồng hồ phi công này không chỉ phù hợp với những bộ đồ công sở mà còn rất phù hợp với những trang phục thể thao, mang đến cho bạn một phong cách thời trang đa năng và cuốn hút.

Certina C024.617.16.042.00 hiện đại và mạnh mẽ

Alpina Startimer Pilot AL-240S4S6

Là lựa chọn tiêu biểu cho phong cách Flieger truyền thống, AL-240S4S6 có mặt nền trắng, cọc số đen nổi bật và tam giác 12h dễ nhận biết. Máy quartz ổn định, kính sapphire chống trầy và khả năng chống nước 100m. Dây đeo đồng hồ dạng vải dù là một trang bị đúng chất phi công trên AL-240S4S6, vừa tạo sự thoải mái khi đeo, vừa đem tới vẻ bụi bặm trên tay người dùng.

Alpina Startimer Pilot AL-240S4S6 là lựa chọn tiêu biểu cho phong cách Flieger truyền thống

Festina Retro F20347/6

Festina Retro F20347/6 kết hợp phong cách cổ điển với các yếu tố thiết kế lấy cảm hứng từ đồng hồ phi công, nổi bật với kim rốn small-seconds và cọc số lớn dễ đọc. Máy quartz tiện dụng, chống nước 50m, phù hợp cho người tìm kiếm một mẫu pilot style giá dễ tiếp cận.

Festina F20347/6 là đồng hồ phi công thuộc phân khúc tầm trung

Citizen Promaster Sky JY8069-88E

Đồng hồ phi công JY8069-88E thuộc thương hiệu Citizen được tích hợp công nghệ cao, nổi bật với chất liệu Super Titanium nhẹ và bền, kích thước mặt số 47-48 mm đi kèm kính sapphire chống xước và khả năng chịu nước sâu 200m. Ngoài ra, tính năng Eco‑Drive và điều khiển bằng sóng radio toàn cầu giúp đồng hồ đảm bảo độ chính xác cao cả ở múi giờ xa, với chức năng World Time phủ 43 múi giờ, lịch vạn niên và chronograph 1/100 giây tới 24 giờ.

Đồng hồ phi công JY8069-88E thuộc thương hiệu Citizen được tích hợp công nghệ cao

Đồng hồ phi công là sự kết hợp giữa độ chính xác, khả năng đọc vượt trội và các tính năng chuyên biệt phục vụ hàng không. Từ lịch sử hình thành hơn một thế kỷ trước cho tới những mẫu hiện đại, dòng đồng hồ này luôn giữ vai trò quan trọng trong ngành hàng không. Hãy đến cửa hàng gần nhất thuộc Hệ thống Đồng hồ Galle để trải nghiệm và lên tay những mẫu đồng hồ phi công hot nhất hiện nay bạn nhé!